Xigashada Sawirka, Getty Images
Xiririka Kubada cagta adduunka ee marka magaciisa la soo gaabiyo lo yaqaan FIFA, ayaa soo saaray warbixin la sugayay muddo dheer oo ku saabsan dacwado ka dhashay Koobkii Adduunka ee 2022 ee Qatar martigelisay, balse waxay ku guuldareysatay inay dhaqangeliso talooyinkeeda muhiimka ah.
Guddi hoosaadka xuquuqda Aadanaha iyo mas'uuliyadda Bulshada ee FIFA ayaa soo gabagabeeyay in FIFA "ay masuul ka tahay" ka qeyb qaadashada magdhawga shaqaalaha ay saameeysay diyaarinta iyo hirgelinta tartanka.
'Waxaa jira shaqaale ka qayb qaatay guusha weyn ee Koobka Adduunka… kuwaas oo weli aan ka faa'iideysan wax magdhaw ah oo ku habboon,"ayuu yiri guddigu
Guddigu wuxuu kula taliyaa FIFA inay u qoondayso sanduuqa dhaxalka ah ama qayb ahaan Koobkii Adduunka 2022-kii si kor loogu qaado dhaxalka tartanka ee shaqaalaha muhaajiriinta ah.
FIFA ayaa horraantii usbuucan soo bandhigtay "dhaqaalaha dhaxalka" oo ah £39.4 milyan, laakiin ma aysan ku darin magdhawga shaqaalaha uu saameeyay tartanka, taasoo keentay dhaleeceyn ka timid ololeeayaasha xuquuqda aadanaha.
Warbixinta – oo la soo saaray bishii Maarso 2023 – ayaa la gudbiyay Disembartii hore laakiin Fifa ayaa sugeysay ku dhawaad hal sano si ay u soo saarto.
Natiijooyinka waxaa lagu saleeyey cilmi baarisyo madaxbannaan taas oo lagu helay "Tiro saameyn xun oo xuquuqda aadanaha ah ayaa ugu dambeyntii ka dhacay Qatar laga soo bilaabo 2010 ilaa 2022, iyadoo taasi saameysan tiro shaqaale ah oo ka shaqaynayey koonkii adduunka ee sanadkii 2022-kii, waxaana ka mid ahaa dhimashooyin, dhaawacyo, jirooyin, iyo mushaaradka oo an la bixin bilo dhammaaday iyo si gaara shaqaalaha oo wajahay deymo badan oo lagu yeeshay iyaga iyo qoysaskooda, waxaa kale oo ay qasaareen lacagihii fiiga ahaa si ay shaqo ugu helaan Qadar.
Warbixintu waxay intaas ku dartay in "tallaabooyinka taxadarka leh ee ay sameeyeen Fifa iyo la-hawlgalayaasheeda aysan ka hor istaagin in saameynahan daran ay dhacaan… dood la aamini karo ayaa la sameyn karaa in Fifa ay gacan ka geysatay saameynta qaar".
Warbixintu waxay intaas ku dartay in "tallaabooyinka taxadarka ee ay qaaday FIFA iyo shuraakadeeda aysan ka hortagin saameynta xun ee dhici lahayd… dood lagu kalsoonaan karo ayaa laga keeni karaa in FIFA ay ka qayb qaadatay qaar ka mid ah saameynta."
Waxa ay soo gabagabaysay in "FIFA iyo ururada kale ee ka qayb qaatay hirgelinta Koobka Adduunka… ay leeyihiin masuuliyad wadajir ah… si loo siiyo shaqaalaha magdhawga la xiriira."
Xigashada Sawirka, PA Media
Kooxda u ololaysa xuquuqul insaanka ee Amnesty ayaa tiri: "Ma ahan wax qarsoodi ah sababta Fifa ay u dooneysay in la qariyo warbixintan madaxa banaan muddo dheer – waxay si cad u soo gabagabeyneysaa in ururku uu mas'uul ka yahay xaqiijinta xallinta oo ay ku jirto magdhow boqolaal kun oo shaqaale ah oo ay la kulmeen xadgudubyo xiriir la leh, Koobkii Adduunka 2022.
"Waxay ansaxisay waxa ururada xuquuqul insaanka, ururada shaqaalaha, taageerayaasha, iyo hadda xitaa guddi hoosaadka xuquuqul insaanka ee Fifa ay sheegeen – waa waqtigii Fifa ay bixin lahayd."
Kooxda ololaha ee fagaaraha Fair Square ayaa yiri: "Fifa waxa ay soo saartay qoddobo cusub todobaadkan
Iyadoo ka jawaabaysa FIFA ayey sheegtay "Dhammaan warbixinnada iyo talooyinka ayaa la tixgeliyey inta lagu guda jiray dib-u-eegis dhammaystiran oo ay sameysay maamulka FIFA iyo hay’adaha khuseeya.”
"Inkastoo dhammaan talooyinka aan la fulin karin, qaybo waxtar leh oo wax ku ool ah ayaa la xafiday. Waxaa muhiim ah in la ogaado in daraasaddan aysan si gaar ah u ahayn qiimeyn sharciga ah oo ku saabsan waajibaadka magdhawga.
"Abuurista maalgalinta Dhaxalka Koobka Adduunka 2022 waxaa si wadajir ah u taageeray Golaha FIFA… Fonka Taageerada iyo Caymiska Shaqaalaha waxaa la aasaasay Qatar 2018, waxaana FIFA aaminsan tahay in fonka cusub ee Dhaxalka, oo ay taageereen hay’adaha caalamiga ah ee la aqoonsan yahay, uu yahay tallaabo wax ku ool ah oo hufan oo ka mid ah barnaamijyada bulshada ee ka caawin doona dadka ugu baahida badan ee ku sugan adduunka oo dhan."
"Abuuritaanka Sanduuqa Dhaxalka Adduunka 2022 waxaa si wada jir ah u taageeray Golaha Fifa… Waxaa Qatar lagu aasaasay Sanduuqa Taageerada iyo Caymiska Shaqaalaha ee Qatar 2018 Fifa waxay aaminsan tahay in Sanduuqa Cusub ee Legacy, oo ay taageereen hay'ado caalami ah oo la aqoonsan yahay, uu yahay mid macquul ah. iyo hindise hufan oo ka koobnaan doona barnaamijyada bulshada si loo caawiyo dadka aadka ugu baahan adduunka oo dhan."
© 2024 BBC. BBC masuul kama ahan macluumadka bogagga kale ee dibadda. Akhri xogta ku saabsan sida aan u abaarno bogagga dibadda.
